De lever is met zijn gewicht van ca. 1500 gram het grootste orgaan van het lichaam. Alle (voedings-)stoffen die het lichaam binnenkomen worden 24/7 door de lever gecontroleerd, beoordeeld en ingezet voor gebruik of afgevoerd. Maar de lever heeft nog veel meer taken en als de lever overbelast raakt dan merk je dat via diverse klachten, zoals vermoeidheid, slaapproblemen, huidproblemen, spijsverteringsklachten, mentale klachten en toename van intoleranties en allergische reacties.

Ik zet een aantal taken van de lever nog even op een rij:

• Verwerking van stoffen: alle voedingsstoffen die via spijsvertering binnenkomen, worden in de lever omgezet tot bruikbare stoffen voor je lichaam. Tegelijkertijd worden alle afvalstoffen, onbruikbare, onherkenbare of schadelijke stoffen die binnenkomen onschadelijk gemaakt en via je gal, darmen en nieren afgevoerd (detox-functie).
• Recyclen van hormonen: om te voorkomen dat je lichaam continue nieuwe hormonen aan moet maken, worden veel hormonen hergebruikt. De lever heeft hierin een belangrijke taak. Het is de lever die de gebruikte hormonen uit het bloed filtert en via de gal naar de darmen stuurt. De goede darmbacteriën recyclen deze hormonen, waarna ze via het bloed weer teruggestuurd worden naar de lever, die de bruikbare hormonen vervolgens het lichaam weer instuurt. Als de lever, gal of goede darmflora hun zaakjes niet op orde hebben, dan mist je lichaam dus een grote hoeveelheid gerecyclede hormonen en ontstaan er tekorten.
• Productie van eiwitten: zoals gal, antioxidanten, hormonen, transporteiwitten, stollingsfactoren, cytokines en enzymen, zoals het enzym dejodase dat verantwoordelijk is voor de omzetting van T4 naar T3.
• Regulatie bloedsuikerspiegel: Vrijmaken en opslag van glucose in de vorm van glycogeen.

Wist je dat je lever met name snachts tijdens de diepe slaap antioxidanten aanmaakt?  En dat de lever hiervoor vooral magnesium en de B-vitamines voor nodig heeft? En wist je ook dat stress juist veel magnesium en B-vitamines verbruikt, waardoor stress je lichaamseigen aanmaak van antioxidanten dwarsboomt?
Weer een reden om stressreductie en verbeteren van je diepe slaap prioriteit te geven…

Zonder in een ingewikkelde biologieles te verzanden wil ik je een paar dingen uitleggen over de detox-functie van de lever. Zoals gezegd is de lever verantwoordelijk voor het onschadelijk maken en afvoeren van lichaamsvreemde stoffen. Dit proces kent twee fases:

• Fase 1: dit is de fase waarin alle schadelijke of onbruikbare stoffen onschadelijk worden gemaakt en geschikt gemaakt voor fase 2.
• Fase 2: dit is de fase waarin de stoffen worden klaargemaakt om via ontlasting het lichaam te verlaten.

Beide fases hebben hun eigen hulptroepen nodig in de vorm van vitamines en mineralen en enzymen en beide fases moeten volledig worden doorlopen om de detoxificatie te voltooien. Lukt dit niet, dan worden schadelijke stoffen opgeslagen in vetweefsels, zoals de vetcellen, maar ook de hersenen.

Voor het doorlopen van fase 2 bestaan diverse routes. Je kent ze wellicht van naam: methylatie, sulfatie, conjugatie, glucuronisatie en acetylering, Welke route wordt gekozen hangt af van de stof die moet worden afgevoerd. Er zijn drie routes die voor veel van ons extra belangrijk zijn. Dit zijn methylatie, sulfatie en glutathion-conjugatie.

• Methylatie wordt gekozen bij het afvoeren van adrenaline, dopamine, oestrogenen en histamine, maar ook kwik, lood, pesticiden, additieven, glutamaten, sulfieten en ammoniak.
  De belangrijkste cofactoren zijn: magnesium, zink, B2, B6, foliumzuur, B12, betaïne en choline.
• Sulfatie wordt gekozen bij het afvoeren van cortisol, neurotransmitters, schildklierhormoon en vitamine A, C, D, maar ook van alcohol, zware metalen en paracetamol.
  De belangrijkste cofactoren zijn: molybdeen, ijzer, B2, B6, B12, biotine, koper, zink, magnesium, MSM en taurine.
• Glutathion–conjugatie wordt gekozen bij het afvoeren van alcohol, koffie, de anticonceptiepil, antibiotica, paracetamol, zware metalen, pesticiden, uitlaatgassen en andere chemische milieutoxines
  De belangrijkste cofactoren zijn: magnesium, B2, B3, B6, B9, B12, selenium, zink, koper, glutamine, glycine, cysteïne.

Met jouw keuzes voor voeding en medicatie kun jij deze routes niet enorm belasten of juist ontlasten, maar je kan ook extra cofactoren eten, zodat deze routes soepel kunnen lopen.

Blootstelling aan chemicaliën en gifstoffen

Een simpele rekensom laat zien dat hoe meer tijd en energie de lever moeten besteden aan de detox van chemicaliën en gifstoffen, hoe minder tijd en energie er over blijft voor het omzetten van T4 naar T3, afbraak van gebruikte hormonen en de aanmaak van nuttige enzymen.

Logisch lijkt me. Maar de aanwezigheid van chemicaliën en giftige stoffen in je lichaam veroorzaakt bovendien ontstekingsreacties, waardoor de voorraden antioxidanten en glutathion in razend tempo worden verbruikt, waardoor er nog weinig glutathion overblijft ter bescherming van je schildklier en mitochondria of voor de glutathion-conjugatie. Nog een reden om je voeding en leefstijl op te schonen.

Bepaalde chemicaliën hebben bovendien direct effect op de werking van je schildklier en jouw Hashimoto. De belangrijkste stoffen om te kennen en te zo veel mogelijke te vermijden zijn:

• BPA (Bisphenol A) in plastic waterflessen, bakjes waarin je eten bewaard of verwarmt, koffiebekertjes etc
• Parabenen in cosmetische producten, shampoo, douchegel, creme etc
• Bestrijdingsmiddelen en onkruidverdelgers (glyfosaat)
• Kwik – in amalgaam vullingen, medische implantaten, en bodem
• Fluoride (bijvoorbeeld in tandpasta)
• Luchtvervuiling
• Benzeen in sigarettenrook en uitlaatgassen

De lever is voor onze gezondheid misschien wel het allerbelangrijkste orgaan. In ieder geval het meest veelzijdige zoals je nu begrijpt. Naast de o zo belangrijke detoxificatie-functie is de lever ook verantwoordelijk voor het aanmaken, afbreken en omzetten van hormonen.

• Zo maakt de lever glucagon aan, waarmee opgeslagen glucose in de vorm van glycogeen vrijgemaakt kan worden
• Ook maakt lever cholesterol aan, het belangrijke voorloperhormoon voor de aanmaak van je geslachtshormonen en van cortisol.
• En is de lever natuurlijk ook betrokken bij de omzetting t4 naar T3 of rT3

Als hormonen gebruikt zijn, is het belangrijk dat deze gebruikte hormonen worden afgebroken, omdat ze anders toxisch voor ons kunnen worden. Dit is zeker het geval voor oestrogenen.

Bij 5 op de 10 vrouwen is sprake van oestrogeendominantie met klachten als:

• vermoeidheid,
• vocht vasthouden,
• hardnekkig overgewicht,
• laag libido,
• hevige en/of pijnlijke menstruaties,
• PCOS,
• PMS,
• lipodeem,
• hormonale migraine en nog veel meer vervelende klachten.

Genoeg reden om hier nog even aandacht aan te besteden en voor jezelf na te gaan of dit bij jou aan de hand kan zijn, of dat er mogelijkheden zijn om oestrogeendominantie bij jou te voorkomen.

Wat is oestrogeendominantie?

Oestrogeendominantie duidt op een verstoorde balans tussen de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. In verhouding is er teveel werking van oestrogeen ten opzichte van progesteron.

Er zijn meerdere oorzaken aan te wijzen.

1. Aanvoer xeno-oestrogenen
   Een belangrijke veroorzaker van de toename van oestrogenen is de dagelijkse blootstelling aan xeno-oestrogenen uit de petrochemische industrie. Denk aan plastics, medicijnen, bestrijdingsmiddelen maar ook verzorgingsproducten en de pil. Als deze xeno-oestrogenen gedragen ze zich in ons lichaam als onze eigen oestrogenen, maar dan een stuk agressiever.
2. Moeilijk afbreekbaar
   Bovendien zijn xeno-oestrogenen voor onze lever een stuk moeilijker af te breken, waardoor de voorraad betrokken vitamines en mineralen er rap doorheen gejaagd wordt en er achterstallig onderhoud ontstaat. Om de schade engszins te beperken worden deze xeno-oestrogenen afgevoerd en opgeslagen in de vetcellen, waar ze iets minder kwaad kunnen. Bij vrouwen gebeurt dit vaak in de borsten, bij mannen in de prostaat en bij ons allemaal in onze hersenen.
3. Overgewicht
   Een andere veroorzaker van toename aan oestrogeen is overgewicht. Je vetcellen maken namelijk ook oestrogenen aan.
4. Afname progesteron
   En na het 40^ste levensjaar neemt bij vroouwen de productie van progesteron af, waardoor de disbalans tussen oestrogeen en progesteron nog groter wordt. Normaal gesproken daalt het lichaamseigen oestrogeen ook, dus is er niets aan de hand. Maar door alle xeno-oestrogenen en eventueel overgewicht wordt het evenwicht alsnog verstoord.

Herken jij jezelf in bovenstaande klachten, dan heb je dus nog een goede reden om je lever te ondersteunen en een bezem door je petrochemische gebruiksartikelen te halen.

De lever bewaakt dus continue het lichamelijk milieu. Een belangrijk orgaan voor jouw gezondheid en belangrijk voor jou om je lever vanaf nu actief te gaan ondersteunen. Om te voorkomen dat je jezelf verliest in voedingslijsten en diverse potten supplementen deel ik graag (met toestemming van de schrijvers van Natuurdiëtisten) onderstaande tips met je ter ondersteuning van je leverfunctie.

1. Drink 1- 1 ½ liter (bron)water of kruidenthee per dag.
Hierdoor zijn de lever (en nieren) makkelijker in staat om de afvalstoffen te verwijderen.

2. Eet elke dag minimaal 250-300 gram biologische groenten en twee stuks fruit.
Biologische groenten en fruit zijn arm aan resten bestrijdingsmiddelen en rijker aan vitamines, mineralen en bio flavonoïden dan de niet biologische varianten. De lever verbruikt bij het afbreken van pseudohormonen veel vitamines, mineralen en bioactieve stoffen, zoals bio flavonoïden. Biologische groenten en fruit zijn rijke bronnen van deze voedingsstoffen.

3. Eet elke dag de vijf kleuren.
Neem dagelijks en groene en rode en gele en oranje en blauwe soorten groenten en fruit. Elke kleur groenten en fruit is rijk aan belangrijke voedingsstoffen. Oranje groenten en fruit bevatten bijvoorbeeld veel carotenoïden. Groene groenten zijn rijker aan chlorofyl en magnesium. Door alle kleuren te eten, krijgt uw lichaam alle verschillende leverversterkende voedingsstoffen naar binnen.

4. Eet dagelijks bittere producten.
De smaak bitter komt amper meer in het voedselpakket voor. Dat is jammer, want de smaak bitter heeft een sterk geneeskrachtige werking op de lever. Bitterstoffen ondersteunen de fase 1 en 2 ontgifting in de lever. Ze activeren de afgifte van gal en daarmee de uitscheiding van toxische stoffen in de gal via de ontlasting. Rijk aan bitterstoffen zijn uien, knoflook, rozemarijn, kool, andijvie en andere soorten groene groenten, witlof, citrusfruit (vooral grapefruit), blauwe druiven met schil en groene thee. Biologische groenten en fruit zijn in het algemeen rijker aan bitterstoffen dan niet biologische.

5. Zet leverenergieversterkende voedingsmiddelen in.
Alle producten met een groene kleur en een licht zure smaak hebben een versterkende werking op de leverenergie. Verder ondersteunen producten rijk aan zwavelhoudende aminozuren, antioxidanten, vitamine B, C, E, selenium, magnesium, mangaan en zink ondersteunend op de fase-1 en 2-ontgifting van de lever. Voorbeelden hiervan zijn avocado, asperges, kiemgroenten, andijvie, broccoli, sla, paksoi, spinazie, doperwten, sperziebonen, peulvruchten, de bessenfamilie (aardbei, blauwe bes, braam, bosbes, framboos), citrusfruit, noten en zaden, cottage cheese, magere kwark, knoflook, rozemarijn, geelwortel (kurkuma) en gember. Een eet voldoende plantvezels. Toxines kunnen alleen gebonden aan vezels het lichaam verlaten.

6.Vermijd zoveel mogelijk lever belastende producten.
Denk daarbij aan; alcohol, koffie, zwarte thee, chocolade, cola, energiedrankjes, producten met kunstmatige toevoegingen in voeding en cosmetica.

7. Zorg voor een gezonde spijsvertering met een goede stoelgang.
Spijsverteringsproblemen, zoals verstopping, diarree en een opgeblazen gevoel zorgen voor een verhoogde toevoer van toxines vanuit de darm naar de lever. Hoe gezonder de spijsvertering hoe lager de toxine-belasting.

8. Wees kritisch in het gebruik van reguliere en natuurlijke medicamenten.
Alle geneesmiddelen, zowel chemische als natuurlijke, moeten door de lever worden afgebroken. Hoe hoger het gebruik hoe hoger de leverbelasting. Wees met name kritisch in het gebruik van hormoonpreparaten, zoals de pil, vanwege de effecten op de natuurlijke hormoonhuishouding. Let er ook op dat er geen ongewenste toevoegingen in de medicamenten zitten, zoals kunstmatige kleur, geur-, smaak-, conserveer- en zoetmiddelen.

9. Vermijd zoveel mogelijk xeno-oestrogenen (pseudo-hormonen).

• Gebruik mager vlees en beperk de inname van vetrijke dierlijke producten, zoals vlees, vis, kaas en volle melkproducten. Dit vermindert de belasting met dioxines en PCB’s.
  
• Vermijd om dezelfde reden de zwaar vervuilde vissoorten: zoetwatervis (paling, snoek, baars e.d.), haai, koningsmakreel, marlijn, verse tonijn, zwaardvis. Kies voor de minder vervuilde vette vissoorten: biologische zalm, zalm uit de Arctische zee en Stille Oceaan, haring, makreel, sardine, sprot.
• Verwarm geen in plastic verpakt eten, zoals magnetronmaaltijden.
• Vermijd zoveel mogelijk eten, dat verpakt is in plastic.
• Neem vooral zo min mogelijk vetrijke producten verpakt in plastic, zoals chips, patat, kaas, boter, chocolade en taart omdat vette producten de xeno-oestrogenen uit het plastic makkelijker opnemen.
• Vermijd ook voedsel en cosmetica verpakt in plastic materiaal waarop het nummer 3 en 7 staat. Deze plasticsoorten bevatten vaak het xeno-oestrogeen bisfenol-A.
• Vermijd vruchtensap in pak en blikvoedsel. De pakken en blikken worden gecoat met plastics die vaak xeno-oestrogenen bevatten.
• Kies zoveel mogelijk voor voedsel verpakt in glas of papier.
• Bewaar eten niet in plastic bakjes en bekers (vooral de soorten met nummer 3 en 7 aan de onderkant) en verpak ze niet in plastic huishoudfolie. Neem hier glas, roestvrijstaal of aardewerk voor.
• Ga over op natuurlijke wasmiddelen voor het wassen van kleren en lichaam.
• Gebruik natuurlijke verzorgingsproducten zonder parabenen en andere hormoon verstorende toevoegingen. Enkele in Nederland verkrijgbare merken zijn bijvoorbeeld Weleda en Dr. Hauska, Loveli en Colour & Spice.
• Gebruik tandpasta zonder fluoride (mijn eigen aanvulling)
• Gebruik geen pesticiden en insecticiden in eigen huis en tuin.

 10. Glutathion (mijn eigen aanvulling)
Overweeg supplement Glutathion om de lever te ondersteunen. In je werkboek vind je een handige checklist plus tips hoe je bepaalde blootstelling kunt voorkomen of verminderen en waar je goede producten kunt vinden om je in dit proces te helpen.

 11. Verwijder amalgaam vullingen
Overweeg je amalgaam-vullingen te laten vervangen door een minder schadelijk alternatief. (mijn eigen aanvulling)

 12. Ventileer je huis
en gebruik een luchtfilter. (mijn eigen aanvulling)

In het werkboek vind je bij deze module een checklist van gebruiksvoorwerpen en verzorgingsmiddelen, waar deze schadelijke stoffen in verwerkt zijn.

Van een aantal virussen en bacteriën is bekend dat deze via moleculaire nabootsing (zie Masterclass 3) een effect hebben op auto-immuunziekte van de schildklier. De code van dit virus of deze bacterie lijkt erg op onderdelen van de schildklier, waardoor het immuunsysteem niet alleen het pathogeen, maar ook de schildklier aanvalt. Opsporing en behandeling van deze pathogenen kan een keerpunt betekenen in je helingsproces. Herken je de klachten? Laat dan direct door je huisarts op aanwezigheid van het pathogeen controleren of regel dit zelf via bloedwaardentest.nl.

Helicobacter Pylori (H. Pylori) infecties komen in de hele wereld erg veel voor. In ontwikkelingslanden is zo’n 90% van de bevolking besmet met deze bacterie. In Nederland schat men dat ongeveer 15% van de mensen onder de 40 jaar besmet is. Bij zeker 30% van de mensen boven de 60 jaar kan de bacterie worden vastgesteld.

Het is niet helemaal duidelijk hoe besmetting plaatsvindt. Waarschijnlijk ontstaat besmetting van persoon op persoon. Wel weet men dat een besmetting alleen ontstaat op kinderleeftijd, met name bij kinderen die jonger zijn dan 5 jaar. Daarnaast is bekend dat slechte hygiënische omstandigheden waarschijnlijk een rol spelen bij besmetting. Als iemand besmet is, blijft de bacterie levenslang in de maag, tenzij er een behandeling plaatsvindt.

De Helicobacter Pylori is een bacterie die in het slijmvlies van de maagwand kan leven. Het kan dus in het zure milieu van de maag overleven. Begin jaren tachtig ontdekten onderzoekers dat deze bacterie een erg belangrijke rol speelt bij het ontstaan van een maagzweer. Veel mensen dragen de bacterie bij zich zonder daar last van te hebben. De bacterie kan echter ook (op den duur) verschillende klachten veroorzaken. In de meeste gevallen leidt besmetting alleen tot een maagslijmvliesontsteking (gastritis). Dit geeft lang niet bij iedereen klachten. Hierdoor wordt een besmetting soms niet of per toeval vastgesteld.

De meest voorkomende klachten zijn (vage) pijn in de maagstreek, misselijkheid, opgeblazen gevoel, gebrek aan eetlust en soms braken. Bij een deel van deze mensen kan een maagzweer ontstaan. Het is niet duidelijk waarom sommige mensen die besmet zijn wel klachten (of zelfs een maagzweer) krijgen en anderen niet. Mogelijk spelen erfelijke factoren daarbij een rol.

De H. Pylori bacterie zorgt voor de aanmaak van minder maagzuur, waardoor ernstige spijsverteringsproblemen ontstaan, een verslechterde opname van ijzer, calcium en B12 ontstaat en de kans op SIBO ernstig vergroot wordt. Een tekort aan maagzuur kan rottingsproblemen in de maag opleveren, waardoor borrelend en rottende etensresten brandend maagzuur kunnen opleveren. Als reactie hierop wordt vaak gedacht dat er een teveel aan maagzuur is, waarna er naar maagzuurremmers gegrepen wordt. Aanwezigheid van deze bacterie geeft in het lichaam via moleculaire nabootsing bovendien een immuunreactie op TPO, TG en TSH receptor. Het daarom extra belangrijk deze bacterie op te sporen en met behulp van je huisarts aan te pakken.

Slik jij maagzuurremmers of herken je jezelf in bovengenoemde klachten?  Sluit H Pylori dan uit. Aanwezigheid van Helicobacter Pylori is simpel aan te tonen via een bloedtest via de huisarts of via bloedwaardentest.nl.

Yersinia enterocolitica is een bacterie die normaal voorkomt bij varkens en knaagdieren maar ook in de grond en het water. Wanneer de bacterie in voedingsmiddelen terecht komt, kan deze een infectie bij de mens veroorzaken. Na het eten van besmet voedsel veroorzaakt de bacterie een infectie van de darm. De bacterie kan ook op andere plaatsen in het lichaam infecties veroorzaken zoals in de urinewegen en de gewrichten.

Meest gehoorde klachten zijn diarree, buikpijn, huiduitslag en gewrichtspijnen. Deze klachten ontstaan na 4 tot 7 dagen na besmetting en kunnen tot 3 weken aanhouden. Aanwezigheid deze bacterie geeft in het lichaam via moleculaire nabootsing een reactie tegen onderdelen van de schildklier.

Deze schimmel is van nature aanwezig in ons lichaam. Pas wanneer er een disbalans ontstaat, en candida weelderig kan groeien, ontstaan er problemen. Deze candida wildgroei kan op diverse plaatsen ontstaan, zoals in de mond, urinewegen, vagina en darmen. Wanneer er sprake is van een overgroei in de darmen, waardoor de schimmel ook de bloedbaan kan betreden, is de mogelijkheid aanwezig dat er antistoffen tegen Candida gemaakt wordt, die vervolgen via moleculaire nabootsing weer gevolgen hebben voor de schildklier.

Aanwezigheid van Candida Albicans overgroei is simpel aan te tonen via een bloedtest via de huisarts of via bloedwaardentest.nl

Eenzelfde moleculaire nabootsing is ook van toepassing op:

• Hepatitis C
• Epstein Barr
• Herpes virus 6
• Parvo virus B19 – de vijfde ziekte
• Ziekte van Lyme

Heb jij een of meerdere van deze ziektes in je lichaam aanwezig, laat deze dan zover als mogelijk behandelen, zodat je niet onnodig je immuunsysteem en je Hashimoto belast. Vraag hulp aan je arts of zoek een orthomoleculair therapeut met ervaring hiermee. Dit vraagt een specialitische aanpak net zoals ik mij heb gespecialiseerd in Hashimoto, zijn er ook therapeuten die zich hebben verdiept in Lyme en Epstein Barr. Zoek hier dus gerust even op voordat je met iemand in zee gaat of vraag naar hun specialistische kennis en aanpak.